Nigdy nie czytana od początku do końca, pełna odniesień między księgami, rozdziałami, ustępami, Biblia – jak większość świętych ksiąg w różnych kulturach – stanowi archetyp lektury namysłu, wyboru, otwartości. Pismo Święte nie jest jednak pierwszym protohipertekstem w historii literatury. O wiele większym stopniem hipertekstualności cechuje się na przykład dużo starsza chińska księga wróżb I-Ching.

Mimo to Biblia, ze swoimi komentarzami i notatkami, jest w pewnym sensie utworem dynamicznym, przywołującym na myśl właśnie hipertekst. Dowodem na to choćby wielość hipertekstowych translacji tego utworu w formie sieciowej lub w formie hipertekstu dyskowego (stand-alone hypertext).

Biblia składa się 66 ksiąg napisanych przez różnych autorów w różnym czasie - podobnie jak hipertekstowe fikcje zbiorowe, może być ona czytana na wiele różnych sposobów, jej lektura może zacząć się w każdym dowolnym pukncie, składa się ona bowiem z osobnych bloków tekstu, które -choć tworzą sekwencje, mogą być czytane bez uwzględnienia kolejności, a na przykład za pomocą klucza zawartego w przypisach (porównywanie epizodu z życia Jezusa w ewangelii Marka, z tym z ewangelii Lukasza, itp.). Można czytać całość historii Józefa z ksiegi Genezis, ale równie dobrze można ją czytać jako opowiadanie w opowiadaniu, podobnie z Księgą Psalmów - nie musimy jej czytać od początku do końca.

W tym sensie Bibilia rzeczywiście wygląda na twór hipertekstowy, przy którego lekturze, jak pisze Landow, czytelnik wybiera sobie swoje własne centrum poszukiwań i eksploracji. Jednak w perspektywie ideologii, biblię od hipertekstu dzielą lata świetlne: księga ta jako całość ma swój jedyny początek - Genesis, i definitywny koniec - Księgę Apokalipsy. Równie duże jest oddzielenie czytelnika od autora, który przemawia do niego z pozycji świętego, w takich warunkach (Deine Grosse mach mich klein) trudno o jakąś większą interakcję tekstu z czytelnikiem, a wręcz absolutnie niemożliwe jest dopisanie przez czytelnika swojego własnego fragmentu czy wersji tego uświęconego kanonicznego dzieła. Biblia, na poziomie filofoziczno-literackim, jawi się jako źródło logocentryzmu, który hipertekst, spłacający długi poststrukturalizmowi, usiłuje znosić.

Ostatnia aktualizacja:

30.07.2022

Cytuj ten wpis jako:

Mariusz Pisarski (never) Historia - biblia jako hipertekst . "Techsty" 30.07.2022 [https://techsty.art.pl/hipertekst/ksiazka/pismo/biblia.htm].

biblia hipertekst, książka i druk pismo

Mapa połączeń


Legenda

Statystyki


art autor biblia centrum czytać eco formie hipertekst hipertekstu img końca ksiazka ksiąg księga ona outgoing pismo poczkoniec różnych source target techsty teoretycy teoria zbiorowa