Mark Bernstein
Wzory hipertekstów   08

S Ą S I E D Z T W O  

Sąsiedztwo ustala związki między węzłami wynikające z bliskości, wspólnej ornamentyki albo wspólnych nawigacyjnych oznakowań. Zakładki, pasek nawigacyjny albo miniaturowa mapa witryny sugerują czytelnikowi, że odwiedzana przez niego leksja jest, w jakiś zaplanowany przez autora sposób, "bliska" innej. Tak jak wysoka kościelna wieża wskazuje spacerowiczowi, że dwa pukty, które dzieli długa kręta ulica są nadal w sąsiedztwie [53], tak celowe uwypuklenie wspólnych elementów, może podkreślić związki, których nie da się ukazać za pomocą linków. [7].
(Epizody Rosenberga [66] są ściśle związane z omawianym tutaj modelem: "sąsiedztwo" podkreśla obecność sensotwórczych wzorów, podczas gdy "epizody" kładą większy nacisk na doświadczanie struktur powstającym w umyśle czytelnika. (Patrz także Rossiego: Navigational Contexts [67])

Nielsen opisał typowy dla zaawansowanych stron internetowych konflikt pomiędzy tym, co stanowi o przynależności poszczególnego hipertekstu do serwisu a tym, co jest właściwe niego samego. [63] Jeśli każdą stronę witryny zaprojektowano i zoptymalizowano do jej własnych celów, wtedy serwis, jako całość, traci spójną tożsamość a jego niepowtarzalny charakter staje się nieprzejrzysty. Jako rozwiązanie Nielsen proponuje jednolitą ramę nawigacyjną, co pozwoli stworzyć matrycę strony, do której dodawać można kolejne elementy poszczególnych podstron, w zależności od potrzeb, i tworzyć będą one tożsamości podrzędne.

Motywy wizualne często wzmacniają tożsamość sąsiedztwa po to, by ustalić kontekst organizacyjny alub zwrócić uwagę na relację między poszczególnymi elementami. Muzeum d'Orsay: Visite Virtuelle [15] wykorzystuje swą strukturę, by stworzyć hipertekst, nadający odpowiednie brzmienie historycznym, historiograficznym i politycznym dziełom, które ukształtowały zarówno kompozycję jak i sposób prezentacji narodowej kolekcji sztuki. Millet prowadzi do Courbeta i do Maneta; Courbet współczesny Couture?owi, tworzący jednak poza obowiązującą wówczas tradycją, jest wyeksponowany wzdłuż korytarza głównego a nie w przyległym pokoju. Użycie wspólnej ornamentyki i aparatu nawigacyjnego dla identyfikacji i umiejscowienia fragmentu hipertekstu jako elementu większej struktury wywodzi się z HyperCard [5], HDM [31].

W VIKI [55] i Web Squirrel [10] przestrzenna bliskość pozwala nie tyle na wykorzystanie montażu, co na przestrzenne zdefiniowanie sąsiedztw, które przedstawiają nieformalne powiązania między elementami.

D Z I E L N I K  / Ł Ą C Z N I K

Wzór dzielnik/łącznik (split/join) spaja dwie lub więcej sekwencji. Jest niezastąpiony w opowiadaniach interaktywnych, w których podejmowane przez czytelnika działania zmieniają bieg wydarzeń. Jeśli każde rozstrzygnięcie zmienia wszystko, co zdarza się później, autorzy, pragnąc utrzymać swą prace w ustalonych granicach, nie mogą pozwolić czytelnikowi na podejmowanie zbyt wielu decyzji [14]. Dzielniki pozwalają na to, by opowiadanie, w ograniczonym zakresie, zależało od wyborów czytelnika i by później (przynajmniej na jakiś czas) mógł on wrócić do głównego wątku. Poprzez rejestr informacji, autor może zaprojektować kolejne sekwencje, by rozdzielić je w wyniku wcześniej dokonanego wyboru, fragmenty te (dzielniki) są ponownie łączone (przez łączniki).

Wzór Rashomon [46] wstawia dzielnik/łącznik wewnątrz cyklu. Model ten z sukcesem przełamuje cykl, gdy czytelnik odkrywa w trakcie ponownej lektury odmienne dzielniki, cykl pozostaje jednak dominujacą figurą, która jest ramą każdej ścieżki lektury. W King of Space Sara Smith [70] używa potrójnego dzielnika na końcu sekwencji wstępnych po to, by ustalić, w jaki sposób przypadkowe wybory mogą zaangażować czytelnika w działania, których nigdy by on nie zaaprobował. Na pierwszy rzut oka dzielnik wydaje się być elementem trywialnym i podobnym do gry, ale staje się znaczący w przypadku, gdy czytelnik podąży ścieżkami alternatywnymi.