Markku Eskelinen

TEORIA CYBERTEKSTU A BADANIA LITERACKIE

Podręcznik Użytkownika

“Nowe media”.

Użycie perspektywy semiotycznej w teorii cybertekstu pozwala jej zbliżyć się do zjawisk spoza kategorii tekstowej, takich jak kino cyfrowe oraz różne inne formy prezentacji audiowizualnych, odwzorowań i transmisji. Na ironię losu, teoretycy filmu tacy jak Lev Manovich, zajęci próbami kolonizacji czegoś opisanego jako “nowe media dla studiów filmowych i narracji tematycznej”, w najlepszym razie na nowo odkrywają części cybertekstowego koła, gdy w końcu dostrzegają i próbują opisać arcyważną różnicę pomiędzy bazą danych a interfejsem. Jeśli opisujemy materialną i funkcjonalną stronę audiowizualnych (re)prezentacji i transmisji, używając teorii cybertekstu, szybko znajdziemy 575 możliwości innych niż w tradycyjnym kinie (to znaczy innych niż: system statycznej dynamiki, zdeterminowanej odpowiedzi, bezosobowej perspektywy, czasu przejściowego, kontrolowanego dostępu, braku linków i interpretacyjnej funkcji użytkownika) - dużo więcej opcji niż Manovich był w stanie znaleźć, kiedy próbował zdefiniować kino cyfrowe. Jeśli moglibyśmy wyjść poza różnice dotyczące znaków i zrozumieć mechanizmy, które je tworzą, to może rzeczywiście jest coś, co zasługuje na nazwę sztuka ergodyczna (Aarseth, “Aporia”)

Badania gier komputerowych.

W typologii cybertekstów Aarseth wyróżnia cztery działania użytkownika (bardzo przydatne w opisie tak zwanej interaktywności). W każdej formie literackiej interpretacja dominuje nad innymi działaniami: nawet jeśli książkę Johna Cayley’aBook Unbound" czytamy w określony sposób, to robimy to dla interpretacyjnych korzyści. Jednakże w typologii Aarsetha proponuje się inny porządek, niezdominowany przez interpretacyjne pobudki i cele, ale tylko przez nie wspierany. Znajduje ona szczególne zastosowanie w badaniach dotyczących gier komputerowych. W nich interpretacja umożliwia budowanie i poruszanie się “od początku do zwycięstwa”, albo innych, zaplanowanych przez twórców zakończeń gry, podczas gdy w literaturze ergodycznej mamy do czynienia z budowaniem, które umożliwi interpretacje. I tutaj, w końcu, stajemy twarzą w twarz z wielkim, niezbadanym i niezteoretyzowanym obszarem naszej kultury – grami komputerowymi.

Cytowane prace

  1. Aarseth, Espen. "Nonlinearity and Literary Theory". Hyper/text/theory. Edited by George P.Landow. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1994. 51-86. ---. Cybertext. Perspectives on Ergodic Literature. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1997. ---. "Aporia and Epiphany in Doom and The Speaking Clock: Temporality in Ergodic Art". Cyberspace Textuality. Edited by Marie-Laure Ryan. Bloomington and Indianapolis: University of Indiana Press, 1998. 31-41. ---. "Allegories of Space". Cybertext Yearbook 2000. Edited by Markku Eskelinen and Raine Koskimaa. Saarijärvi: Publications of The Research Centre for Contemporary Culture, University of Jyväskylä, 2001. 152-171.
  2. Bénabou, Marcel. "Rule and Constraint". OuLiPo – A Primer of Potential Literature. Edited by Warren J. Motte. Normal, IL: Dalkey Archive Press, 1998. 40-47.
  3. Bordwell, David. Narration in the Fiction Film. Madison: University of Wisconsin Press, 1985.
  4. Branigan, Edward. Narrative Comprehension and Film. London: Routledge, 1992.
  5. Cayley, John. Book Unbound. London: Wellsweep, 1995. ---. "Beyond the Codexspace: Potentialities of Literary Cybertext". Visible Language 30:2, 1996. 164-183.
  6. Chatman, Seymour. Story and Discourse. Ithaca: Cornell University Press, 1978. ---. Coming to Terms. Ithaca: Cornell University Press, 1990.
  7. Douglas, Jane Yellowlees. "How Do I Stop This Thing?" Hyper/text/theory. Edited by George P. Landow. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1994. 159-188.
  8. Gasché, Rodolphe. The Tain of the Mirror. Cambridge, Ma. And London: Harvard University Press, 1986.
  9. Genette, Gérard. Narrative Discourse: An Essay in Method. Translated by Jane E Lewin. Ithaca: Cornell University Press, 1980. ---. Narrative Discourse Revisited. Translated by Jane E Lewin. Ithaca: Cornell University Press, 1988. ---. The Architext. An Introduction. Translated by Janet E Lewin. Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 1992. ---. Palimpsests. Literature in the second degree. Translated by Channa Newman and Claude Doubinsky. Lincoln and London: University of Nebraska Press, 1997.
  10. Hayles, N. Katherine. How We Became Posthuman. Chicago and London, The University of Chicago Press, 1999. ---. "Cyberlliterature and Multicourses: Rescuing Electronic Literature from Infanticide". EBR 11, 2001. ---. "Reply to Andrew Kurz". http://otal.umd.edu/~rccs/books/hayles.html#respond
  11. Hjelmslev, Louis. Prolegomena to a Theory of Language. Madison: University of Wisconsin Press, 1961.
  12. "Interview with Brian McHale: The Sense of Technology in Postmodernist Poetry". Cybertext Yearbook 2000. Edited by Markku Eskelinen and Raine Koskimaa. Saarijärvi: Research Centre for Contemporary Culture, 2001. 69-85.
  13. Joyce, Michael. Afternoon, a story. Cambridge, Mass.: Eastgate Systems, 1990. ---. "Selfish Interaction". Of Two Minds: Hypertext Pedagogy and Poetics. Ann Arbor: The University of Michigan Press, 1995. 135-147.
  14. Kac, Eduardo. "Key Concepts of Holopoetry". Experimental-Visual-Concrete. Avant-Garde Poetry Since the 1960's. Edited by K. David Jackson, Eric Vos and Johanna Drucker. Amsterdam and Atlanta, GA: Rodopi, 247-257.
  15. Landow, George P. Hypertext 2.0. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1998.
  16. Manovich, Lev. The Language of New Media. Cambridge, Ma.: MIT Press, 2001.
  17. McHale, Brian. Postmodernist Fiction. New York: Methuen, 1987.
  18. Melo e Castro, E.M. "Videopoetry". Visible Language 30.2, 1996. 138-149.
  19. Moulthrop, Stuart. Victory Garden. Cambridge, Mass.: Eastgate systems, 1991. ---. Hegirascope. http://raven.ubalt.edu/staff/Moulthrop/hypertexts/HGS ---. Reagan Library. http://raven.ubalt.edu/staff/Moulthrop/hypertexts/rl
  20. Prince, Gerald. Narratology: The Form and Functioning of Narrative. New York: Mouton, 1982.
  21. Sternberg, Meir. Expositional Modes and Temporal Ordering in Fiction. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1978.