Hipertekst - redefinicje

Cybertekst

Cybertekst (termin Espena Aarsetha) to maszyna do wytwarzania wielorakiej wypowiedzi, dynamiczny tekst ergodyczny, który - aby zaistnieć jako dzieło - wymaga od czytelnika "nietrywialnego" wysiłku o charakterze konfiguracyjnym i (lub) tekstotwórczym, a nie tylko interpretacyjnym (książka drukowana) czy eksploracyjnym (hipertekst). Dopiero ów nietrywialny wysiłek pozwala przejść od początku do końca tekstu lub do innego rozwiązania, z tym, że i początków i końców może być wiele. Cybertekst zakłada kalkulację (wewnętrzną - mechaniczną albo zewnętrzną, wykonywaną przez czytelnika) w produkcji swoich skryptonów - sekwencji wypowiedzi będących jej wynikiem. Na poziomie kodu, cybertekst składa się z bazy danych, w której znajdują się tekstony (najmniejsze ogniwa tekstu, z punktu widzenia hipertekstu: leksje) oraz z mechanizmu. Tekstony po przejściu przez mechanizm cybertekstu stają się skryptonami, czyli uaktualnionymi, spersonifikowanymi przez czytelnika tekstonami. Jeśli liczba skryptonów i tekstonów nie jest sobie równa to najczęściej mamy do czynienia z cybertekstem, jeśli jest równa to raczej nie możemy mówić o cybertekście.

Hipertekst - w perspektywie cybertekstowej - jawi się jako statyczny utwór ergodyczny. Termin ergodyczny oznacza taki tekst, do którego, oprócz podstawowego działania interpretacyjnego, czytelnik musi dodać jedno z trzech innych, zakładających sprzężenie zwrotne pomiędzy dziełem a odbiorcą. Chodzi tu o funkcje: eksploracyjną, konfiguracyjną i tekstotwórczą. Do tekstu ergodycznego zalicza się zatem zarówno elektroniczna powieść hipertekstowa jak i Gra w klasy Cortazara, gdyż dają one czytelnikowi możliwość eksploracji tekstu na własną rękę. Cybertekst z kolei zakłada obecność także funkcji konfiguracyjnej i tekstotwórczej.

O ile hipertekst - w definicjach Teda Nelsona - jest medium, o tyle cybertekst jawi się bardziej jako narzędzie, maszyna, tekst - program.